D vitamini hem yetişkin hem de çocuk sağlığı açısından önemli bir yere sahiptir. D vitamini eksikliğinde ciddi sağlık problemleri görülebilir. Bundan dolayı, D vitamini seviyesi olması gereken düzeyde tutulmalıdır.
D Vitamini Nedir?
Kalsiferol adı da verilen D vitamini, yağda çözünen bir vitamin çeşididir. Karaciğer ve yağ dokusunda depolanır. D2 ve D3 olmak üzere iki tipi bulunmaktadır.
D Vitamininin Görevleri Nelerdir?
- D vitamininin metabolizmadaki başlıca görevi kalsiyum ve fosfor emilimini sağlayarak vücuttaki kalsiyum ve fosfor dengesini düzenlemektir.
- Kemik direncini artırmaktadır.
- İnsülin sentezini uyararak tip 2 diyabetin önlenmesinde ve tedavisinde görev alır.
- Kolesterolü düşürerek kalp hastalıklarını engeller.
- Kan pıhtılaşma faktörlerinin sentezinde görev alır.
- Depresyon gibi ruhsal rahatsızlıkların tedavisinde yararlanılır.
- Parathormon ile birlikte kalsiyum metabolizmasına katıldığı için vücutta hormon görevine sahiptir.
- Bu vitamin vücutta hormon görevi görmesi sayesinde kolon, prostat, akciğer gibi kanser türlerini; Multiple Skleroz, Tip 1 Diyabet, Crohn’s Hastalığı, Metabolik Sendrom gibi otoimmun hastalıkları ve tüberküloz gibi enfeksiyon hastalıklarını önlemede anahtar rolü oynamaktadır.
- D vitamininin doğru oranlarda kullanımının birçok kanser türüne karşı koruyucu rol oynadığı yönünde çok sayıda çalışma bulunmaktadır.
- Saç derisi üzerinde de olumlu etkilerinin olduğu bilinmektedir.
- Astım hastalarının iyileşme sürecine de olumlu yönde katkı sağlamaktadır.
- D vitamininin aynı zamdan beyin hücreleri üzerinde koruyucu etkisinin olduğu da gözlemlenmiştir. Bu etkisi sayesinde yaşlılarda görülen alzheimer ve çocuklarda otizmin bu vitamin eksikliği ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir.
D Vitamini Kaynakları Nelerdir? Hangi Besinlerde Bulunur?
D vitamini en temel kaynağı güneştir. Gereksinim duyulan D vitamininin %90-95’i güneş ışınları sayesinde sentezlenir.
- Somon, sardalya, ton ve uskumru gibi bazı yağlı balıklar
- Kefir, süt, yumurta, tereyağı, yoğurt
- Tatlı patates
- Yulaf
- Brokoli
- Maydanoz
- Isırgan otu
- Avokado
- Fındık
- Mantar gibi besinler önemli D vitamini kaynaklarıdır.
D vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
D vitamini eksikliği çeşitli belirtilerle ortaya çıkabilmektedir:
- Genel vücut ağrısı
- Yorgunluk
- Denge problemi
- Kemik ve eklemlerde ağrı
- Kuvvet kaybı
- Saç dökülmesi
- Baş ağrısı
- Depresyon
- Değişken ruh hali
- Gözaltı morlukları
- Kilo vermekte güçlük çekme
- Sürekli üşüme
D vitamini Eksikliği Nedenleri Nelerdir?
- D vitamini açısından zengin olan besinleri yeterli tüketmemek
- D vitamininin metabolize edilememesi
- Vücutta gebelik gibi nedenlerle artmış D vitamini ihtiyacının bulunması
- Genetik hastalıklar
- Güneş ışığından yeteri kadar faydalanılmaması
- Koyu ten rengine sahip olmak
- Yaş faktörü
D Vitamini Eksikliği Tanısı Nasıl Konur?
Tanı konulması adına herhangi bir sağlık kuruluşunda kan vermeniz gerekir. Vücuttaki D vitamini düzeyinin en iyi göstergesi 25-hidroksi vitamin D‘dir. Çünkü D vitamini kan dolaşımında en çok bu formda bulunur. 25-hidroksivitamin D, ciltte üretilen ve yiyeceklerle alınan D vitamini miktarını en iyi yansıtan formdur. Ölçülen D vitamini seviyeleri nanomol / litre (nmol / L) veya nanogram / mililitre (ng / mL) olarak ifade edilir.
- Ciddi eksiklik: 30 nmol / L’nin altında (12 ng / mL)
- Hafif eksiklik: 30 nmol / L (12 ng / mL) ile 50 nmol / L (20 ng / mL) arasında
- Normal seviyeler: 50 nmol / L (20 ng / mL) ile 125 nmol / L (50 ng / mL) arasında
- Yüksek seviyeler: 125 nmol / L’den (50 ng / mL) yüksek
D Vitamini Eksikliği Tedavisi Nasıl Olmalıdır?
D vitamininden zengin besinlerden oluşan bir beslenme programının uygulanması ve güneş ışığından faydalanma süresinin arttırılmasının yanında D vitaminini takviye şeklinde kullanmak gerekebilir.
D vitamini ihtiyacı yaşa göre farklılık göstermektedir:
- Çocuklar ve emziren kadınlar için 5mg (200 UI)
- 50 yaş altı için 5mg (200 UI)
- 51 – 65 yaş arası 10mg (400 UI)
- 65 yaş üstü 15 mg (600 UI) olarak tavsiye edilir.
- Erişkinlerde D vitamini alımı için üst sınır günde 4000 IU, yeni doğanlar ve ilk yaş arasında ise 1000-1500 IU olarak belirlenmiştir.
Yüksek dozda ve bilinçsizce kullanılan D vitamini ilaçları toksik etki oluşturacağından, D vitamini takviyesi almadan önce mutlaka doktora danışılmalı ve kişiye uygun D vitamini eksikliği tedavisi yapılmalıdır.
